Ο Χριστόδουλος ήταν σίγουρα ένας χαρισματικός άνθρωπος. Τώρα που έφυγε από τη ζωή, ήρθε η ώρα να τον κρίνουμε. Ως άνθρωπο και πνευματικό ηγέτη βεβαίως και όχι σαν Θεό...
Ο βίος κι η πολιτεία κάθε ηγέτη κρίνονται πάντα υπό ένα πρίσμα: πέτυχε με τις δράσεις του να βελτιώσει τις συνθήκες που βρήκε, όταν ανέλαβε τον ρόλο του;
Έως το 1998 Αρχιεπίσκοπος ήταν ο Σεραφείμ. Η Εκκλησία τότε ήταν ένα κλειστό σύστημα ανθρώπων. Δεν απασχολούσε την κοινωνία με την ύπαρξή της και προτιμούσε να δρα μακριά από κάμερες και δημοσιότητα. Ο Σεραφείμ ήταν ένας άνθρωπος που είχε τον σεβασμό των ανθρώπων, αλλά διατηρούσε μια απόσταση από τα κοινά.
Ο Χριστόδουλος άλλαξε εντελώς τον προσανατολισμό της Εκκλησίας. Άρχισε να μιλάει μια γλώσσα οικεία στους νέους ανθρώπους. Στήριξε ευπαθείς ομάδες με πολλές δράσεις και άνοιξε νέους δρόμους για την Ορθοδοξία, σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μιλούσε για βιοηθική, για εκτρώσεις, για προγαμιαίες σχέσεις. Μιλούσε για όλα τα σύγχρονα θέματα-ταμπού με μια προοδευτική γλώσσα. Εμπέδωσε έτσι στην κοινή γνώμη την αντίληψη ότι η Εκκλησία δεν είναι ένας θεσμός που περιμένει να πάμε εμείς σε αυτήν. Έρχεται αυτή σ’ εμάς.
Το αξίωμα της ζωής του ήταν να πλησιάσει η Εκκλησία στον λαό. Και κάπου εκεί έχασε το μέτρο: μιλούσε επί παντός του επιστητού. Έπαιρνε θέση πάνω σε κάθε θέμα της επικαιρότητας: για τα Σκόπια, για τις ταυτότητες, για όλα.
Στο ερώτημα εάν εδικαιούτο να μιλάει, η απάντηση είναι προφανώς καταφατική. Στις δημοκρατίες όλοι έχουν δικαίωμα να ομιλούν. Όλοι έχουν δικαίωμα να εκφράζουν την άποψή τους, αλλά και να κρίνονται γι’ αυτήν.
Το ζήτημα στην περίπτωση του (μακαριστού πια) Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου δεν ήταν το δικαίωμα να έχει μικρόφωνο. Το ζήτημα ήταν η θέση του μικροφώνου: ο Χριστόδουλος μιλούσε για πολιτική από άμβωνος και όχι εκτός των ναών. Μιλούσε με φόντο τους Αγίους της θρησκείας μας. Μιλούσε, τρόπον τινά, εξ ονόματος του Θεού μας. Άρα η γνώμη του δεν υπόκειτο σε κριτική...
Τώρα πια που έφυγε αυτός ο εξαιρετικά χαρισματικός άνθρωπος, η Εκκλησία καλείται να επιλέξει τη νέα πορεία της. Καλείται να συνεχίσει την πλούσια εξωστρεφή δράση που ανέπτυξε υπό την καθοδήγηση του Χριστόδουλου, αλλά και να απαντήσει στο εξής ερώτημα:
Θέλει να είναι παράγοντας διαμόρφωσης του πολιτικού status quo στην Ελλάδα ή προτιμά να αφοσιωθεί στον εμπλουτισμό του ποιμαντικού της έργου;
Σε στιγμές κρίσης θεσμών και αξιών, όπως η σημερινή, πολλοί άνθρωποι αναζητούν στήριγμα στην πνευματικότητα της Εκκλησίας. Ο Χριστόδουλος πέτυχε να κάνει την Ορθοδοξία πιο οικεία σε όλους μας, γι' αυτό οι πολίτες θα τον θυμούνται για πάντα.
Ο νέος Αρχιεπίσκοπος καλείται τώρα να κάνει την Ορθοδοξία ακόμα ισχυρότερο στήριγμα για τους αδύναμους. Έστω κι αν δεν πετύχει τα υψηλά ποσοστά δημοφιλίας του προκατόχου του, καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην εξωστρέφεια που είναι απαραίτητη και στην ελέω Θεού εξουσία που είναι ξεπερασμένη.
Ο βίος κι η πολιτεία κάθε ηγέτη κρίνονται πάντα υπό ένα πρίσμα: πέτυχε με τις δράσεις του να βελτιώσει τις συνθήκες που βρήκε, όταν ανέλαβε τον ρόλο του;
Έως το 1998 Αρχιεπίσκοπος ήταν ο Σεραφείμ. Η Εκκλησία τότε ήταν ένα κλειστό σύστημα ανθρώπων. Δεν απασχολούσε την κοινωνία με την ύπαρξή της και προτιμούσε να δρα μακριά από κάμερες και δημοσιότητα. Ο Σεραφείμ ήταν ένας άνθρωπος που είχε τον σεβασμό των ανθρώπων, αλλά διατηρούσε μια απόσταση από τα κοινά.
Ο Χριστόδουλος άλλαξε εντελώς τον προσανατολισμό της Εκκλησίας. Άρχισε να μιλάει μια γλώσσα οικεία στους νέους ανθρώπους. Στήριξε ευπαθείς ομάδες με πολλές δράσεις και άνοιξε νέους δρόμους για την Ορθοδοξία, σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μιλούσε για βιοηθική, για εκτρώσεις, για προγαμιαίες σχέσεις. Μιλούσε για όλα τα σύγχρονα θέματα-ταμπού με μια προοδευτική γλώσσα. Εμπέδωσε έτσι στην κοινή γνώμη την αντίληψη ότι η Εκκλησία δεν είναι ένας θεσμός που περιμένει να πάμε εμείς σε αυτήν. Έρχεται αυτή σ’ εμάς.
Το αξίωμα της ζωής του ήταν να πλησιάσει η Εκκλησία στον λαό. Και κάπου εκεί έχασε το μέτρο: μιλούσε επί παντός του επιστητού. Έπαιρνε θέση πάνω σε κάθε θέμα της επικαιρότητας: για τα Σκόπια, για τις ταυτότητες, για όλα.
Στο ερώτημα εάν εδικαιούτο να μιλάει, η απάντηση είναι προφανώς καταφατική. Στις δημοκρατίες όλοι έχουν δικαίωμα να ομιλούν. Όλοι έχουν δικαίωμα να εκφράζουν την άποψή τους, αλλά και να κρίνονται γι’ αυτήν.
Το ζήτημα στην περίπτωση του (μακαριστού πια) Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου δεν ήταν το δικαίωμα να έχει μικρόφωνο. Το ζήτημα ήταν η θέση του μικροφώνου: ο Χριστόδουλος μιλούσε για πολιτική από άμβωνος και όχι εκτός των ναών. Μιλούσε με φόντο τους Αγίους της θρησκείας μας. Μιλούσε, τρόπον τινά, εξ ονόματος του Θεού μας. Άρα η γνώμη του δεν υπόκειτο σε κριτική...
Τώρα πια που έφυγε αυτός ο εξαιρετικά χαρισματικός άνθρωπος, η Εκκλησία καλείται να επιλέξει τη νέα πορεία της. Καλείται να συνεχίσει την πλούσια εξωστρεφή δράση που ανέπτυξε υπό την καθοδήγηση του Χριστόδουλου, αλλά και να απαντήσει στο εξής ερώτημα:
Θέλει να είναι παράγοντας διαμόρφωσης του πολιτικού status quo στην Ελλάδα ή προτιμά να αφοσιωθεί στον εμπλουτισμό του ποιμαντικού της έργου;
Σε στιγμές κρίσης θεσμών και αξιών, όπως η σημερινή, πολλοί άνθρωποι αναζητούν στήριγμα στην πνευματικότητα της Εκκλησίας. Ο Χριστόδουλος πέτυχε να κάνει την Ορθοδοξία πιο οικεία σε όλους μας, γι' αυτό οι πολίτες θα τον θυμούνται για πάντα.
Ο νέος Αρχιεπίσκοπος καλείται τώρα να κάνει την Ορθοδοξία ακόμα ισχυρότερο στήριγμα για τους αδύναμους. Έστω κι αν δεν πετύχει τα υψηλά ποσοστά δημοφιλίας του προκατόχου του, καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην εξωστρέφεια που είναι απαραίτητη και στην ελέω Θεού εξουσία που είναι ξεπερασμένη.