Τρίτη 25 Νοεμβρίου 2008

Η μαία, το επίδομα κι η άδεια


Στην Ελλάδα η φοροδιαφυγή θεωρείται τεκμήριο εξυπνάδας. Ταχύρυθμα μαθήματα φοροδιαφυγής παραδίδουν όλοι: από έναν φίλο, μέχρι έναν υπουργό.

Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, αντίθετα, αν πεις ότι ξέρεις να φοροδιαφεύγεις είναι πιο πιθανό να σε καταγγείλουν, παρά να παραδειγματιστούν. Γιατί άραγε;

Ας δούμε 3 παραδείγματα:

Έστω ότι εργάζεσαι στην Ολλανδία κι αποκτάς παιδί. Το κράτος στέλνει στο σπίτι μαία! Η οποία τους πρώτους μήνες φροντίζει το παιδί, κάνει τα ψώνια της οικογένειας και βοηθάει στο νοικοκυριό. Κι όλ’ αυτά εντελώς δωρεάν.

Έστω τώρα ότι κάνεις παιδί στη Φινλανδία. Το κράτος εκεί επιδοτεί κάθε οικογένεια με €600 τον μήνα για κάθε παιδί που αποκτάει, μέχρι αυτό να συμπληρώσει το 3ο έτος της ηλικίας του (€21.600 σε μια 3ετία).

Έστω, τέλος, ότι γεννάς στη Σουηδία. Νοσηλεύεσαι σε δημόσιο νοσοκομείο, με κόστος νοσηλείας 5,80 €/μέρα. Κατόπιν, παρέχεται στους 2 γονείς αθροιστικά 15 μήνες άδεια, μετ’ αποδοχών, για τη φροντίδα του παιδιού.

Υπάρχουν δεκάδες παρόμοια παραδείγματα. Τι δείχνουν;

Ότι σε πολλά κράτη παράγουν κοινωνική πολιτική, επειδή έχουν φορολογική δικαιοσύνη. Εισπράττουν δίκαια και κατανέμουν δίκαια, δηλαδή.

Εκεί «Κοινωνική Πολιτική» σημαίνει εξασφάλιση παροχών για όλους.

Εδώ η «κοινωνική προσφορά» της (εκάστοτε) εξουσίας είναι ο διορισμός των ημετέρων αφισοκολλητών.

Εκεί οι πολίτες ξέρουν πως αν οι ίδιοι δεν πληρώσουν τους φόρους τους, το κράτος δε θα έχει χρήματα για να χρηματοδοτήσει την κοινωνική του πολιτική.

Εδώ τα εισοδήματα ενός μικρομεσαίου δεν αρκούν για το απαραίτητο «φακελάκι» της καισαρικής, τα γάλατα του μήνα και την κυρία που κρατάει το παιδί.

Εκεί η ευθύνη είναι ατομική και το όφελος συλλογικό. Οι πολίτες έχουν πειστεί ότι όλοι φορολογούνται για το κοινό καλό.

Εδώ συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: η ευθύνη είναι συλλογική και το όφελος ατομικό. Όταν κάτι δεν πάει καλά, φταίμε όλοι. Στα κέρδη όμως ο καθένας είναι μόνος του...

Είναι βέβαιο ότι οι οργανωμένες κοινωνικές παροχές θα φέρουν κι εδώ συλλογικό όφελος. Ομαδοποιώντας τα κόστη που όλοι κάνουμε μεμονωμένα, θα έχουμε σημαντικές οικονομίες κλίμακος. Περισσότερο θα ωφεληθούν οι ανίσχυροι.

Όμως οι κοινωνικές παροχές χρειάζονται έσοδα και τα έσοδα προϋποθέτουν εμπιστοσύνη από τους πολίτες.

Πώς όμως να αξιώσεις εδώ εμπιστοσύνη; Όταν με τους φόρους κατασκευάζονται ακίνητα που χαρίζονται σε παπάδες; Όταν το κράτος χρηματοδοτεί απλόχερα μόνο την κρίση των ισχυρών; Όταν οι ανεξάρτητες αρχές ξηλώνονται, επειδή ελέγχουν;

Έχουμε τις ίδιες ακριβώς ανάγκες με τους υπόλοιπους λαούς. Δεν είμαστε ούτε χειρότεροι άνθρωποι, ούτε πιο πονηροί.

Όμως το κράτος εδώ είναι ανίκανο να επιβάλλει κανόνες κι η κρατική εξουσία θεωρείται λάφυρο. Γι’ αυτό όλοι θέλουν να γίνουν πειρατές!

Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 2008

Ήτανε 2, ήτανε 3, είμαστε 1013;


Επιστρέφοντας και φέτος απ’ την πορεία του Πολυτεχνείου, νιώθεις ότι έχεις πολλά να πεις.

Για όλες τις οικογένειες που είδες 3 μέρες ν’ αφήνουν ήσυχα ένα λουλούδι σ’ εκείνο το θλιμμένο μπρούτζινο κεφάλι.

Για όλα τα μικρά παιδιά που είδες ν’ ακουμπούν (χωρίς τυμπανοκρουσίες) ένα σημείωμα σ’ εκείνη τη μισοκατεστραμμένη πόρτα.

Για τις βουβές μητέρες που κάθε χρόνο επιμελούνται την πιο ζεστή παρουσίαση των νεκρών και βασανισμένων της δικτατορίας.

Νιώθεις ότι το αίμα σ’ αυτήν τη σημαία δεν είναι ντεκόρ.

Ακούς ακόμα, ανάμεσα στις ψαλμωδίες του Ξυλούρη, τις φωνές εκείνων των παιδιών, εκείνου του Νοέμβρη: «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία».

Τα παιδιά που έβλεπαν το τανκ να έρχεται, αλλά γατζώθηκαν στην πόρτα, αντί να φύγουν, ήταν λίγα. Για να μπορούμε όλοι εμείς σήμερα να κάνουμε καλλιστεία δημοκρατικότητας.

Γι’ αυτό θέλοντας να πεις όλα όσα νιώθεις, καταλήγεις ότι το μόνο που αξίζει στη μνήμη του Αγώνα εκείνων των ολίγων δεν είναι τα λόγια, αλλά η σιωπή.

Ναι, η πορεία του Πολυτεχνείου δε χρειάζεται συνθήματα. Δε χρειάζεται καν μαζική συμμετοχή. Αν δεν το αισθάνεσαι ή αν δεν μπορείς ν’ αντέξεις 3 ώρες τη βροχή, καλύτερα κάτσε σπίτι σου.

Τώρα όμως που η σκυτάλη περνάει απ' τη γενιά που γέννησε το Πολυτεχνείο στην επόμενη γενιά, το νιώθεις έντονα:

Η 17η Νοεμβρίου δεν είναι ημερήσιο μνημόσυνο, είναι μνήμη διαρκής. Δεν είναι ένα κερί που κάθε χρόνο λιώνει, είναι πυξίδα.

Τρίτη 11 Νοεμβρίου 2008

Λόγια ψεύτικα


Τα τελευταία χρόνια ζούμε την περίφημη «επανίδρυση του κράτους». Σίγουρα δεν είναι εύκολο να αλλάξουν οι παθογένειες δεκαετιών. Είναι όμως πολύ εύκολο να γίνουν τα πράγματα ακόμα χειρότερα!

Οι δημόσιες υπηρεσίες έχουν γεμίσει πανό με συνθήματα: «Πρώτα ο πολίτης», «Στην υπηρεσία του πολίτη!!!» κι άλλα τέτοια. Τι σημαίνει όμως τελικά «πρώτα ο πολίτης»;

Παράδειγμα: Για την έκδοση μιας οικοδομικής άδειας απαιτούνται πληρωμές σε 3 διαφορετικά σημεία: οι αμοιβές των μηχανικών καταβάλλονται στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, η προκαταβολή των ενσήμων του ΙΚΑ πληρώνεται στο υποκατάστημα του ΙΚΑ του έργου και οι πληρωμές των φόρων καταβάλλονται στις Εφορίες μηχανικών και ιδιοκτήτη.

Πόσες από αυτές τις πληρωμές γίνονται σήμερα ηλεκτρονικά;

Η απάντηση (δυστυχώς) δεν εκπλήσσει κανέναν: καμία!

Ναι, στην Ελλάδα του 2008, καμία απ’ αυτές τις πληρωμές δεν μπορεί να γίνει μέσω Ίντερνετ!

Όμως υπάρχουν και χειρότερα: η πληρωμή του κάθε φόρου πρέπει να γίνει μόνο στη ΔΟΥ του κάθε μηχανικού. Λεπτομέρειες θα πει κάποιος...

Κι όμως, έως πρόσφατα όλες οι ΔΟΥ μπορούσαν να κόβουν γραμμάτιο συμψηφισμού. Έτσι ο ιδιοκτήτης ενός έργου πήγαινε σε μια οποιαδήποτε Εφορία και πλήρωνε τον φόρο για όλους τους μηχανικούς του.

Πριν 2 χρόνια όμως αυτό καταργήθηκε! Έτσι σήμερα, για κάθε οικοδομικό έργο, απαιτείται σαφάρι μέσα στην Αθήνα, ώστε να πληρωθούν όλοι οι φόροι των μηχανικών στις διάφορες ΔΟΥ.

Ειδικά για τους μηχανικούς που εργάζονται σε τόπο μακριά από την έδρα τους χρειάζεται μετάβαση στον τόπο της έδρας τους, για να προκαταβληθεί ο φόρος τους στο κράτος!

Παραβλέπουμε το αξίωμα ότι εκείνος που εισπράττει (κράτος) πρέπει να εξυπηρετεί εκείνον που πληρώνει (πολίτης).

Παραβλέπουμε το ότι καμία πληρωμή δεν υποστηρίζεται ηλεκτρονικά στην Ελλάδα των συνθημάτων («πρώτα ο πολίτης») και των απωθημένων (e-government).

Παραβλέπουμε την άρνηση του κράτους να θεωρήσει τις Εφορίες όλης της χώρας ενιαία διοικητική οντότητα.

Παραβλέπουμε ακόμα και την αδικαιολόγητη κατάργηση ενός εξυπηρετικού μέτρου.

Εκείνο όμως που δεν περνάει με τίποτα απαρατήρητο είναι η δικαιολογία των διευθυντών μιας ΔΟΥ, όταν τους επισημαίνεις τα αυτονόητα:

«Σωστό είναι το μέτρο, κύριε. Γιατί δηλαδή εγώ να κόβω γραμμάτιο συμψηφισμού για τη ΔΟΥ Αγίας Παρασκευής; Για να κάθονται εκείνοι και να δουλεύουμε εμείς;»

Αυτή, όπως και δεκάδες άλλες ιστορίες καθημερινής γραφειοκρατικής τρέλας, φοβάμαι ότι θα υπάρχουν για πολύ καιρό ακόμα.

Σίγουρα πάντως θα υπάρχουν όσο οι πολιτικοί κάνουν νόμο την εξουσία του γκισέ. Όσο παράγουν ένα κράτος χωρίς κίνητρα και έλεγχο για τους κρατικούς λειτουργούς. Όσο προσπαθούν μόνο με πανό να μας πείσουν ότι σέβονται τον χρόνο μας!

Πέμπτη 6 Νοεμβρίου 2008

Obama effect


Να ‘χαμ’ ένα βασιλιά
για να μας θαμπώνει
με λειρί στο κούτελο
και φωνή τρομπόνι


Βλέποντας την Obamania ν’ απλώνεται σ’ όλον τον πλανήτη, θυμήθηκα αυτούς τους στίχους του Κώστα Βάρναλη (από το ποίημα «Ο Τρελός» της συλλογής «Σκλάβοι Πολιορκημένοι», 1927).

Δεν ξέρω αν αύριο ο Dow Jones θα δείξει νευρικότητα ή θα ενθουσιαστεί.

Δεν ξέρω αν η πρόσφατη κρίση ήταν προεκλογικό τέχνασμα ή πραγματικότητα.

Δεν ξέρω καν αν η Αμερική θα σταματήσει πια να παράγει πολέμους.

Εκείνο όμως που είδα σήμερα το πρωί στο εργοτάξιο, στα παιδιά που μάχονται κάθε μέρα για το μεροκάματο, μου αρκεί.

Ήταν αυτό το διαρκές χαμόγελο στα μάτια των μελαμψών καλουπατζήδων που έδειχνε πως η νίκη του Μπαράκ Ομπάμα δεν ήταν απλώς μια αλλαγή πολιτικού σκηνικού. Ήταν κάτι παραπάνω.

Τη στιγμή που αυτός ο καλογυμνασμένος αφροαμερικάνος ανακηρυσσόταν Πρόεδρος των ΗΠΑ, εκατομμύρια άνθρωποι σ’ όλον τον κόσμο ένιωσαν ελεύθεροι.

Ένιωσαν (έστω και στιγμιαία) να γλιτώνουν από ένα εκ γενετής στίγμα: όχι του διαφορετικού, αλλά του «κατώτερου».

Η σαρωτική νίκη του Ομπάμα κι η προσωπική του αύρα προκαλούν σήμερα αναμφίβολα σ’ όλον τον κόσμο μια τεράστια προσδοκία. Η παντοδυναμία του ωστόσο είναι ευχή και κατάρα.

Όλοι ευχόμαστε ο Ομπάμα να φέρει πράγματι Αλλαγή στη νοοτροπία και στις πρακτικές των Αμερικάνων. Να μη μετατραπεί σε Δούρειο Ίππο ενός συστήματος που πνέει τα λοίσθια και χρειάζεται επειγόντως έναν «βασιλιά που θαμπώνει».

Όλοι θέλουμε να γίνει σύμβολο κι όχι καρικατούρα. Ένα σύμβολο ενάντια σε κάθε είδους διακρίσεις και ανισότητες. Διψάμε να δούμε την ανθρώπινη διάσταση να επισκιάζει το «πολιτικώς ορθόν».

Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο πλανήτης γλιτώνει επιτέλους από έναν άνθρωπο που επί 8 χρόνια βύθισε την Αμερική και τον κόσμο ολόκληρο σ’ ένα αδιέξοδο (και πολυέξοδο) κυνήγι μαγισσών, σε μια απύθμενη τρομολαγνεία.

Μοιάζει ο Μπους (κι ο επίδοξος διάδοχός του ο Μακέιν) να είχαν διαβάσει μόνο το τέλος του «Τρελού»:

Να ‘χαμ’ ένα βασιλιά
δράκο με χοντρό λαιμό,
σέρτικο κι αράθυμο
για να κάνει πόλεμο.