Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου 2009

Τι είναι Παιδεία;


«Παιδεία»: Σαν αποδημητικό πουλί επιστρέφει πάντα στην επικαιρότητα πριν τις εκλογές. Κι αμέσως μετά πάλι φεύγει...

Τι είναι όμως η «Παιδεία»;

Η Παιδεία προφανώς δεν αφορά μόνο το σχολείο ή το πανεπιστήμιο. Παιδεία καλλιεργούν όλοι σήμερα: η οικογένεια, οι φίλοι, τα ΜΜΕ, όλοι. Ας μη μιλήσουμε όμως γενικά. Ας μιλήσουμε για την Παιδεία που οφείλει να παρέχει το κράτος.

Οι πολιτικές για την Παιδεία τα τελευταία χρόνια περιορίζονται δυστυχώς σε ευχολόγια για «διάλογο» ή σε συζητήσεις για τον τρόπο των εξετάσεων. Οι κυριότερες διεκδικήσεις είναι «να δοθεί για την Παιδεία το 5% του ΑΕΠ και να μην καταργηθεί το άσυλο»...

Καμία κουβέντα όμως δε γίνεται για τον στόχο της Παιδείας. Καμία νύξη δε γίνεται για το περιεχόμενό της. Με μια λέξη, σπάνια η Παιδεία αντιμετωπίζεται ως διάνυσμα που έχει μέγεθος και κατεύθυνση.

Προσωπικά, τρέμω στην ιδέα ότι τα κονδύλια για την Παιδεία θα αυξηθούν ξαφνικά και χωρίς σχέδιο. Χωρίς να περιγράψουμε τι Παιδεία θέλουμε να φτιάξουμε.

(Κι αυτό βέβαια δεν αφορά τις αμοιβές πείνας που παίρνουν σήμερα οι εκπαιδευτικοί. Αφορά συνολικά τις δαπάνες για την Παιδεία.)

Τρέμω επίσης όταν απειλείται η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Ακόμα κι όταν αυτό γίνεται από τους «υπέρμαχους» της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών...

Για να γίνει όμως κουβέντα, ας θέσουμε ορισμένα ερωτήματα:

Αλήθεια, είναι Παιδεία να μαθαίνουμε απλώς το πότε έγινε η Μάχη των Θερμοπυλών; Ή χρειάζεται να μάθουμε τι σήμαινε αυτή η μάχη για τον κόσμο, τι σήμαινε η θυσία εκείνων των 300;

Είναι Παιδεία να αποστηθίζουμε μηχανικά τους 12 μαθητές του Χριστού; Ή μήπως πρέπει να ξέρουμε και τα κοινά νοήματα όλων των θρησκειών που έχουν κατά καιρούς εμφανιστεί στον κόσμο;

Είναι Παιδεία να παπαγαλίζουμε τους νόμους της Φυσικής; Ή μήπως πρέπει να μας γίνει βίωμα πως όπου υπάρχει δράση, υπάρχει και αντίδραση. Να αντιληφθούμε πως τα συστήματα τείνουν να ισορροπούν σε συνθήκες υψηλής εντροπίας (και ελάχιστης ενέργειας);

Είναι Παιδεία άραγε να απαξιώνουμε σήμερα τη γλώσσα μας; Τη μόνη γλώσσα που μιλιέται στον πλανήτη τόσες χιλιάδες χρόνια. Είναι Παιδεία να μη μαθαίνουμε την αρμονία που κρύβει αυτό το υπέροχο μέσο της έκφρασής μας;

Είναι Παιδεία να εξωραΐζουμε την ιστορία μας; Ή οφείλουμε να είμαστε αντικειμενικότεροι;

Είναι Παιδεία να εξετάζονται οι μαθητές μόνο στο πότε χτίστηκε ο Παρθενώνας; Ή χρειάζεται να μαθαίνουμε και τα παρακολουθήματα εκείνης της εποχής; Τι σήμαινε «άμεση δημοκρατία», τι έγραφε ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά και τόσα άλλα.

Αρκεί άραγε να θαυμάζουμε τα Γλυπτά (κι όχι βέβαια τα μάρμαρα) του Παρθενώνα; Αρκεί να καταριόμαστε τον Έλγιν; Ή χρειάζεται να διδαχθούμε κάτι κι εμείς (όπως τόσοι άλλοι λαοί) από το «παν μέτρον άριστον»;

Είναι Παιδεία, τέλος, να μοιράζονται απλώς προεκλογικά laptops στους μαθητές; Ή χρειάζεται να διδαχθούν κιόλας πώς θα αξιοποιήσουν την ψηφιακή επανάσταση;

Με μια λέξη: τι παιδεία θέλουμε; Στατική ή δυναμική;

Και στο τέλος-τέλος, τι πολίτες θέλουμε;

Σχολιαστές και παρατηρητές; Απαθείς θεατές εξ αποστάσεως; Εγωιστές και εγωπαθείς; Ανθρώπους που εθίζονται στον διαρκή ανταγωνισμό «για τον βαθμό»; Ανθρώπους που επιζητούν την ατομική ασφάλεια, ακόμα και εις βάρος του κοινού καλού;

Ή ενεργούς πολίτες που κρίνουν και συγκρίνουν; Ανθρώπους που δε φοβούνται το ρίσκο. Που πηγαίνουν κόντρα στο ρεύμα! Ανθρώπους με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, όχι μόνο με καλούς βαθμούς και διαγωγή κοσμιοτάτη.

Φυσικά οι αλλαγές χρειάζονται πόρους. Η έρευνα κοστίζει. Η επιμόρφωση το ίδιο. Πριν όμως αποφασίσουμε ποιον δρόμο θα ακολουθήσουμε, έχει σημασία (ειδικά στην Παιδεία) ν’ αποφασίσουμε πού θέλουμε να πάμε!

20 σχόλια:

kariatida62 είπε...

Πολύ καλή η ανάλυσή σου ΙΚΟR!
Και όλα τα ερωτηματικά σου συνοψίζονται στο τελευταίο "Και στο τέλος-τέλος, τι πολίτες θέλουμε;" Η κατακλείδα σου:
"Ή ενεργούς πολίτες που κρίνουν και συγκρίνουν; Ανθρώπους που δε φοβούνται το ρίσκο. Που πηγαίνουν κόντρα στο ρεύμα! Ανθρώπους με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, όχι μόνο με καλούς βαθμούς και διαγωγή κοσμιοτάτη." με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη!
Έχεις την καλησπέρα μου!

αντωνης είπε...

Καλησπερα ikor.

Το τι παιδεια θελουμε νομιζω οτι ειναι μερος του γενικοτερου ερωτηματος "τι Ελλαδα θελουμε".

Γιατι πιστευω οτι η παιδεια (μαζι με τον πολιτισμο) ειναι το σημαντικοτερο "εργαλειο" για τη διαμορφωση της κουλτουρας και της νοοτροπιας ενος λαου.

Κανεις απο τους κρατουντες δεν μας εχει δωσει μια εστω και θολη απαντηση για το ποια Ελλαδα οραματιζεται μετα απο 10, 20 ή 30 χρονια.

Ή μαλλον με τις πραξεις τους μας εχουν οδηγησει να εχουμε ως "προτυπα" ανθρωπους και πρακτικες του στυλ "νομιμο και ηθικο" ή "πηρα μιζα 1 εκατ. μαρκα και τα πηγα στο κομμα μου" και μαλιστα να τα επιβραβευουμε με την ψηφο μας.

D.Angel είπε...

Κάνεις λάθος!Τη θυμούνται και κάθε χρόνο στις 17 Νοέμβρη!
Φιλιά πολλά

ikor είπε...

kariatida62, καλησπέρα!

Για να δούμε, θα βάλει κανείς τέτοιους ποιοτικούς στόχους;

Ή θα αναλωνόμαστε διαρκώς σε ποσοτικές κορώνες για την Παιδεία;

Καλό βράδυ!

ikor είπε...

Συμφωνώ Αντώνη: τι Ελλάδα θέλουμε; Αυτό είναι το ερώτημα που πρέπει πρωτίστως ν' απαντηθεί.

Είπες τη λέξη-κλειδί: νοοτροπία.

Καλλιεργώντας την παπαγαλία και την αποστήθιση νομίζω ότι δημιουργείς λάθος νοοτροπία στους αυριανούς πολίτες.

Τους μαθαίνεις να συμβιβάζονται εύκολα, να επιζητούν την ασφάλεια, να φοβούνται το ρίσκο...

Δεν τους μαθαίνεις να σκέφτονται "out-of-the-box"!

Αλήθεια όμως, ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός γίνεται να επιτευχθεί μέσα σε μια τετραετία από μια μόνο κυβέρνηση ή σε μια υπουργική θητεία από έναν μόνο υπουργό;

ikor είπε...

Ναι, Dreamer Angel. Μόνο που ακόμα και την 17η Νοεμβρίου την αντιμετωπίζουμε πια σαν μουσειακό είδος...

Φιλιά!

αντωνης είπε...

Γιαννη καλημερα.
Απαντω στο ερωτημα σου. Φυσικα και δεν γινεται να πετυχει οτιδηποτε σε μια 4ετια.
Αλλά δεν βλεπω να υπαρχει κανενας απολυτως σχεδιασμος.

Ολες οι αναπτυγμενες χωρες πριν απο καποια χρονια εβαλαν ενα σχεδιο και ειπαν οτι θα κανουμε αυτο για να φτασουμε σε αυτο το στοχο.

Εμεις δεν κανουμε τιποτα.
Βεβαια σε αυτο υπαρχουν συγκεκριμενες ευθυνες ιστορικα, αλλά ας μην το παμε εκει το θεμα.

Το θεμα ειναι οτι σημερα ειναι αδυνατο να σχεδιασει καποιος οτιδηποτε, οταν ειμαστε λιγο πριν τη χρεωκοπια ως χωρα.

dyosmaraki είπε...

Οταν κλείνονται οι έδρες των Ελληνικών Σπουδών στα Πανεπιστήμια του εξωτερικού (όπως συμβαίνει τώρα στο Σύδνεϊ), όταν επιχειρείται να κλείσει το ΕΙΕ (Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών), όταν οι ιδιοκτήτες κάνουν έξωση στην Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού που ασχολούνται με την έρευνα για τον Βυζαντινό Πολιοτισμό επειδή δεν έχουν πληρωθεί από το Δημόσιο τα ενοίκια πολλών μηνών, και όταν τέλος το επίσημο κράτος κρίνει πως όλα αυτά ισοσκελίζονται με την χρηματοδότηση αγοράς laptop στα παιδιά της Α Γυμνασίου τότε νοιώθω πως ΠΑΙΔΕΙΑ πάει να πεί "Ωρα 0" !!!

Στα βιβλία των Αρχαίων Ελληνικών του Γυμνασίου απουσιάζουν πολύτιμα κέιμενα που ασχολούνται με τη φιλοσοφική θεώρηση του τι είναι ο άνθρωπος, στα βιβλία της Ιστορίας (ειδικά της Γ Γυμνασίου) αραδιάζονται όλες οι μάχες που πραγματοποιήθηκαν στην Ευρώπη και στην Αμερική μα δεν δίνουν έμφαση στο γιατί έγιναν όλα αυτά???

Ανησυχώ για το αύριο και λυπάμαι για τα παιδιά, θα έχουν κάθε δίκιο να μας πουν αύριο πως εμείς φταίμε που δεν τους προσφέραμε τα κατάλληλα πνευματικά εφόδια για τη ζωή τους!!!!

Θυμώνω γιατί καθημερινά διαπιστώνω πως υφαρπάζονται τα Κοινοτικά Κονδύλια όχι για να δημιουργηθούν υποδομές για το αύριο μα ξοδεύονται για εφήμερες λύσεις του σήμερα....

Artanis είπε...

Παιδεία θέλουμε...ΠΟιος θα την δώσει όμως...
(και μετά διαβάζεις οτι η Ελλάδα στέλνει 50.000 φοιτητές για σπουδές στο εξωτερικό, κάθε χρόνο...)
Σε φιλώ, καλημέρα...

ikor είπε...

Αντώνη καλησπέρα!

Η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει στις 4 του Οκτώβρη πρέπει να το δει έτσι το θέμα: Μακροπρόθεσμα και υπερκομματικά!

Αλλιώς, στις ιστορικές ευθύνες θα προστίθενται συνέχεια νέες ευθύνες.

Η αλλαγή φιλοσοφίας στην Παιδεία δεν κοστίζει πολύ κι έχει μεγάλο μελλοντικό όφελος.

Άλλωστε τη λογιστική χρεοκοπία μπορεί να τη γλιτώσουμε λογιστικά.

Την αλόγιστη ένδεια στη μόρφωση όμως θα την πληρώσουμε πολύ ακριβά στο μέλλον και δε θα διορθώνεται!

ikor είπε...

Dyosmaraki δε θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο!!

Προσθέτω δυο απτά παραδείγματα:

Η σημερινή θεώρηση της Ιστορίας μας (μονόπλευρη και υποκειμενική) παράγει ανθρώπους που νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα! Παντογνώστες και εγωπαθείς...

Ενώ τα αρχαιοελληνικά κείμενα τα αντιμετωπίζουμε περίπου σαν ειδωλολατρικά και επικίνδυνα! Δεν τα διδάσκουμε, ίσως γιατί διαμορφώνουν ελεύθερες συνειδήσεις!

Τι να πω. Ελπίζω να βρεθούν οι κατάλληλοι άνθρωποι στις κατάλληλες θέσεις στο άμεσο μέλλον!

Αλλιώς θα πιστέψουμε ότι η Παιδεία ενισχύεται με προεκλογικά laptops και "περισσότερα κονδύλια" γενικά κι αόριστα...

ikor είπε...

Καλησπέρα Artanis!

Οι περισσότεροι απ' αυτούς μάλιστα μένουν έξω μετά τις σπουδές. Γιατί βρίσκουν εκεί καλύτερες συνθήκες.

Το ποιος θα τη δώσει είναι μεγάλο ερώτημα. Όμως εδώ όλα έχουν βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και όλοι κρίνονται (και κρίνουν) βάσει των δημοσκοπήσεων.

Άρα σε αυτό το περιβάλλον, ΚΑΝΕΙΣ δεν μπορεί να τη δώσει, γιατί σκέφτεται το πολιτικό του μέλλον...

Vassilis είπε...

Γιάννη πολύ καλή η ανάρτηση για βαθύτερη σκέψη. Όπως θα έπρεπε να ήταν και η παιδεία άλλωστε, να δίνει ερεθίσματα για στοχασμούς και ανάπτυξη ιδεών.
Δυναμική λοιπόν τη θέλουμε και δημιουργική είτε αναλογική είτε ψηφιακή.

Πάντως αυτή τη στιγμή γίνεται "σφαγή" στην αγορά για τον μαθητικό υπολογιστή : όπως διαβάζω οι προσφορές των extra πακέτων αγγίζουν τα 150 - 200 €, σε λίγο θα πλησιάσουν και την αξία του υπολογιστή, μπορεί να δούμε και κανένα 1+1 ένα δώρο, σαν πακέτο μακαρόνια :(
Πόσο δύσκολο θα ήταν όπως οι μαθητές παραλαμβάνουν τα βιβλία από τα σχολεία να έπαιρναν και τον υπολογιστή;

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

Παιδεία;;;
Μην είν΄οι κάμποι, τ΄ασπαρτα ψιλά βουνά;;;

Άστα να πάνε, έτσι όπως καταντήσαμε.

Στο καλό αποδημιτικό πουλί, στο καλό...

Άμα δεν μπορείς να το κρατήσεις, τουλάχιστον φέρσου... "κυρία"!

Κώστας

vloutis.blogspot.com
vloutis.wordpress.com
twiter.com/kostasvloutis

ikor είπε...

Καλησπέρα Βασίλη!

Πάλι καλά που δε βάφτισαν και τη διανομή υπολογιστή "μεταρρύθμιση". Έχουν χάσει το νόημα οι λέξεις μ' αυτούς πια...

Χρειάζεται άμεσα ν' ασχοληθεί κάποιος μακροπρόθεσμα (και υπερκομματικά) με το περιεχόμενο της Παιδείας.

Αλλιώς θα περιοριζόμαστε ες αεί σε μέτρα εντυπωσιασμού για να κρύψουμε τις ανεπάρκειες!

ikor είπε...

Καλησπέρα Κώστα!

Ελπίζω να βρεθεί κάποιος να το κρατήσει στο προσκήνιο το θέμα. Ελπίζω ότι από τις 5 του Οκτώβρη κάτι θ' αλλάξει.

Όσο ζω, ελπίζω!

Θανασης Ξ. είπε...

Κατ'αρχήν να τα ..χιλιάσεις (είδα έχεις ..επέτειο)

'..ενεργούς πολίτες που κρίνουν και συγκρίνουν; Ανθρώπους που δε φοβούνται το ρίσκο. Που πηγαίνουν κόντρα στο ρεύμα! Ανθρώπους με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, όχι μόνο με καλούς βαθμούς και διαγωγή κοσμιοτάτη"...

Και μετά;
Πώς θα τους στείλεις αυτούς ψαρωμένους και υποταγμένους στο στρατό;
Πώς θα τους στείλεις υπάκουους στο αφεντικό τους;
Πώς θα τους βάλεις να γονατίσουν και να προσκυνήσουν την εικόνα αφήνοντας τον οβολό τους;
Πώς θα τους αναγκάσεις να 'σέβονται' τον πατέρα τους και τη μάνα τους δουλικά, ακόμη και θυσιάζοντας την προσωπική τους ζωή;
Πώς θα καταφέρεις να τους εξαρτήσεις απ' τα χουντο-μίντια;
Πώς θα τους βάλεις στο χέρι να σε ψηφίζουν σαν τα πρόβατα να παίρνεις αυτοδυναμία;...

Καταθλιπτικό, ikor μου, αλλά θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε τα παραδείγματα μαζί επ άπειρον. Ρωτάς, 'τι παιδεία θέλουμε' αλλά μην είσαι τόσο σίγουρος για την απάντηση...

ikor είπε...

Θανάση Ξ., σ' ευχαριστώ κατ' αρχάς για τις ευχές! Να είσαι καλά!

Σε αυτά που λες, δεν μπορώ να προσθέσω τίποτα! Αποδεικνύουν περίτρανα ότι χρειάζεται ισχυρότατη πολιτική βούληση για αλλαγές στην Παιδεία.

Και αυτή η βούληση μπορεί να έρθει μόνο από ανθρώπους που δε θα διστάσουν να συγκρουστούν με το ίδιο το σύστημα που τους ανέδειξε!

Δύσκολο, ναι! Αλλά όχι αδύνατο!

JK O SΚΡΟΥΤΖΑΚΟS είπε...

ΠΟΛΥ ΚΑΛΗ Η ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΣΟΥ.ΜΑΚΑΡΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙ ΟΥΣΙΑΣΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕ ΠΡΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΑΥΤΟ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΟΥ ΛΕΓΕΤΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ.ΑΝ ΔΕΝ ΥΠΑΡΞΕΙ ΣΩΣΤΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΔΕΝ ΘΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΜΕΛΛΟΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ.ΑΣ ΕΛΠΙΖΟΥΜΕ ΑΦΟΥ Η ΕΛΠΙΔΑ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΠΑΝΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ.
ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ ΦΙΛΕ ΜΟΥ.

ikor είπε...

Καλησπέρα Σκρουτζάκο!

Ναι, η Παιδεία είναι το Α και το Ω. Χωρίς Παιδεία με ποιοτικά χαρακτηριστικά, υποθηκεύεται το μέλλον μας.

Καλό μήνα και καλή ψήφο! Να είσαι καλά!